رشته‌ی ‌زبان‌شناسی، مطالعه علمی زبان انسان، یک حوزه‌ی رو به رشد و هیجان انگیز است. در این نوشته به تعریف رشته‌ی زبان‌شناسی و موضوعات مورد بررسی آن می‌پردازیم و نظرات زبان‌شناسانی چون چامسکی و استیون پینکر در مورد سطوح موضوعی زبان را توضیح می‌دهیم. هم‌چنین نگاهی مختصر به نحوه‌ی تبیین تکاملی پدیده‌ی زبان خواهیم داشت.

این رشته، تاثیر مهمی بر حوزه‌هایی مثل آموزش، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، علوم شناختی، فلسفه، علم کامپیوتر، علوم اعصاب، و هوش مصنوعی دارد. در واقع پنج حوزه‌ی آخر ذکر شده، همراه با زبان‌شناسی، اجزای کلیدی زمینه علوم شناختی، مطالعه ساختار و عملکرد فرایندهای شناختی انسان هستند.

با وجود اهمیت این رشته، بسیاری از مردم و حتی افراد تحصیل‌کرده، به شما خواهند گفت که آن‌ها فقط یک شناخت مبهم از آنچه که این رشته در مورد آن است، دارند. برخی بر این باوراند که یک زبان‌شناس، کسی است که چندین زبان را به راحتی صحبت می‌کند. برخی دیگر بر این باوراند که زبان شناسان، متخصصان زبانی هستند؛ که می‌توانند به شما در تصمیم‌گیری درباره این‌که آیا بهتر است بگویید “این من است[1]” یا “من هستم[2]” کمک کنند. پس زبان‌شناسی چیست؟ اساساً این حوزه به ماهیت زبانی و ارتباطات می‌پردازد. واضح است که مردم شیفته‌ی زبان و ارتباطات برای هزاران سال شده‌اند.

با این حال از بسیاری جهات، ما در ابتدا ماهیت پیچیده‌ی این جنبه از زندگی انسان را درک می‌کنیم. اگر بپرسیم، ماهیت زبان چیست؟ یا کار ارتباطی چگونه عمل می‌کند؟ به سرعت متوجه می‌شویم که این سوالات، بسیار گسترده‌تر از آنی است که به سادگی  بشود به صورتی مستقیم به آن‌ها پاسخ داد. به طور مشابه سوالاتی مانند: چه چیزی انرژی است؟ یا ماده چیست؟ به روش ساده نمی‌توانند پاسخ داده شوند، و در واقع تحقیقات در زمینه‌ی فیزیک، در حوزه‌های فرعی متعدد انجام می‌شود که برخی از آن‌ها شامل تحقیق در مورد ماهیت انرژی و ماده می‌باشد. زبان‌شناسی نیز از این امر مستثنی نیست: رشته‌ای که تلاش می‌کند سوالات گسترده و کلی در مورد ماهیت زبان و ارتباطات را، به واحدهای کوچک‌تر تبدیل  کرده و پاسخ دهد.

چامسکی (زبان‌شناس) سه مدل مطالعه‌ی زبان ارائه می‌دهد. اولین مدل، صلاحیت زبانی[3] نام دارد. این مدل، چیزی است که مردم از زبان می‌دانند. دومین مدل، عملکرد زبانی نام دارد[4]. در این مدل، سخنگو از زبان خود استفاده می‌کند. چنین مدلی نه تنها دانش یک گوینده از زبان را نشان می‌دهد، بلکه بر گفتار او نیز تأثیر می‌گذارد. سومین و آخرین مدل چامسکی، اکتساب زبان[5] است که منعکس کننده‌ی تغییر در صلاحیت و عملکرد زبانی یک فرد است. این سه مدل برای پوشش دادن شکل های دیگر زبان، تعمیم داده شده‌اند. مانند: زبان اشاره، خواندن و نوشتن.

در مجموع سه مدل چامسکی را می‌توان به عنوان چارچوبی تعبیر کرد که در پرسش‌های زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند:

1.طبیعت و ساختار زبان انسان چیست؟

2.زبان، چگونه در افکار و ارتباطات مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

3.چگونه زبان و توانایی‌مان را برای استفاده از آن، توسعه دهیم؟

اما پیش از این، بیایید ببینیم زبان چگونه کار می‌کند؟

به عقیده‌ی استیون پینکر، زبان‌شناسی دریچه‌ای است برای فهم ذهن که از 4 راه استفاده می‌کند:

1.دستور زبان[6]¬  استفاده از کلمات، عبارات و جملات زبان

2.آوا شناسی[7]¬ مطالعه آواهای زبان

3.معنایی[8] ¬ مطالعه معنای زبان

4.عملی[9] ¬ مطالعه استفاده زبان در مکالمات

منبع:

Adrian Akmajian, R. A. (2010). Linguistics: An Introduction to Language and Communication.

.(Steven Pinker: Linguistics as a Window to Understanding the Brain (2012

 

[1] It is I

[2] It’s me

[3] Linguistic competence

[4] Linguistic performance

[5] Language acquisition

[6] Grammar

[7] Phonology

[8] Semantic

[9] Pragmatic