امروز به بررسی دیدگاهی متفاوت با آنچه در پست قبل خواندید می‌پردازیم : تفسیر علامه طباطبایی.

علامه در تفسیر سوره نساء بحث را آغاز کرده و در ابتدا مخالفت خود را با نظر مفسّرانی که معتقدند همسر آدم از بدن خود او خلق شده ابراز می­‌کند و استنباطش این است که همسر حضرت آدم از نوع خود آدم بود و انسانى بود مثل خود او و همه­‌ی انسان­ها از دو فرد انسان مثل هم و شبیه به هم منشا گرفته‌‏اند.[۱]
در ادامه بیان می‌­کنند نسل موجود از انسان، تنها منتهى به آدم و همسرش مى‏‌شود و جز این دو نفر، هیچ کس دیگرى در انتشار این نسل دخالت نداشته‌است و از این گزاره ازدواج فرزندان آدم با یکدیگر را نیز نتیجه گرفته و تنها راه گسترش نسل بشر می‌­دانند. اما ماجرا به همین جا ختم نمی­‌شود.

علامه طباطبایی برای اثبات نظریه خویش از تاریخ یهود و ریاضیات کمک می­‌گیرد. در تاریخ یهود آمده است که عمر نوع بشر از روزى که در زمین خلق شده تا کنون، بیش از حدود هفت هزار سال نیست. هفت هزارسال پیش را با این فرض که فقط یک زن و یک مرد وجود داشتند مبدأ قرار داده و پس از آن با در نظر گرفتن شرایط، جمعیت را تخمین می­‌زند تا به زمان حال می­‌رسد. از آنجا که عدد تخمین زده شده با جمعیت زمان خودشان برابر بوده است،  این نظریه تاریخی را با اعتبار عقلی به اثبات می­‌رساند. شاید این سوال به ذهن بیاید که پس پاسخ ایشان به کشفیات زیست­‌شناسی مانند پیدا شدن فسیل‌هایی با قدمت بیش از پانصد هزار سال چیست؟ در المیزان بیان کرده­‌اند ادله‏‌ی قانع کننده­‌ای ارائه نشده­‌است که بتواند اثبات کند فسیل‏‌های کشف شده، بدن سنگ شده اجداد همین انسان‌هاى امروز است. ممکن است این اسکلت­‌های سنگ شده مربوط به یکی از ادواری که انسان­‌هایی در زمین زندگی می‌کرده‌اند باشد و انسان‌هایی قبل از خلقت آدم در زمین زندگی کرده و سپس منقرض شده باشند. همچنین این پیدایش و انقراض انسان تکرار شده تا پس از چند دوره نوبت به نسل کنونی رسیده باشد.[۲]

بیایید نگاهی به برخورد علامه با موضوع تفاوت نژادها بندازیم. ایشان ابتدا این نظریه را مطرح می‌کنند که اختلاف رنگ پوست بدن انسان‌ها به دلیل اختلاف طبیعت خون‌هاست. نژادهای سیاه، سفید، زرد و سرخ پوست نمى‌‏توانند نیای مشترک داشته باشند و از یک نوع زن و شوهر چهار نوع انسان منشعب نمى‏‌شود پس فرضیه آدم و حوا قابل قبول نیست. ایشان به این فرضیه این مطلب را نیز اضافه می‌کنند که هنگام کشف قاره آمریکا مشاهده شد سرخپوستان از قبل آنجا زندگی می‌کردند و همه می‌دانیم به دلیل فاصله‌ی زیاد، سرخپوستان با قاره‌های دیگر و به تبع آن با نژادهای دیگر تعاملی نداشتند پس امکان ندارد با نژادهای شرق دنیا از یک نیای مشترک باشند. بنابراین هر یک از نژادها به مبدئى منتهى می‌شود که غیر از مبدأ دیگرى است. اما چطور می‌توان این نظریه‌ها را به چالش کشید؟ نکته‌ای که علامه مطرح کردند این است که پایه و اساس بحث‌های زیستی امروز بر تطور و تحول است و چطور می‌توان اطمینان پیدا کرد که تکاملِ انسان باعث اختلاف نژادها نیست؟ علاوه بر اینکه تکامل در بسیاری از جانداران اثبات شده، علماى زمان نیز توجهی به اختلاف رنگ‌ها نداشته‌اند. همچنین آثار باستانى بسیارى دلالت دارد بر اینکه دگرگونی‌هاى بسیارى به مرور زمان در سطح کره زمین رخ داده، کوه‌ها مسطح شدند و سطوح برآمده و کوه‌ها را تشکیل دادند، خشکی‌ها دریا و دریاها خشکی شدند و منطقه‌های زمین تغییر کردند و با توجه به مسائلی که مطرح شد آمریکایى سرخ پوست می­تواند با چینى زردپوست در یک پدر و یک مادر مشترک باشند. [۳]

فرضیه دیگری که توسط ایشان نقد می‌شود این است که نسل حاضر منتهى مى‏‌شود به یک جفت انسان مثل خود، یعنى کامل و داراى عقل، که آن یک جفت با جهش و تطور از نوعى دیگر از انسان که از نظر ظاهر انسان بودند ولى فاقد کمال فکرى بودند پیدا شده، آن گاه به حکم تنازع در بقاء و انتخاب اصلح، نسل تکامل نیافته منقرض شد و دو نفر انسان تکامل یافته باقى ماند که نسل حاضر از آن دو فرد تکامل یافته است. علامه مدعی است تا آن زمان ادله‌ی کافی برای اثبات این موضوع ارائه نشده‌بود و صرف پیدایش نوع کامل بعد از نوع ناقص برای اثبات تکامل کافی نیست و زیست‌شناسان تا کنون به موردی برنخورده‌اند که هیچ فردی از نوع کامل، از نوع دیگری متولد شده باشد. زیست‌شناسی تنها بر تکامل تدریجی در یک نوع صحه گذاشته‌است و نه بر تطور انواع. در واقع تغییرات صفات یک گونه اثبات شده‌است و نه تغییر نوع آن، به عنوان مثال دیده نشده است که میمونى حیوان غیر میمون و کاملترى شده باشد.

مرحوم طباطبایی درباره خلقت صراحت دارند که آدم و حوّا از خاک بوده و این دو تن هیچ اتصالى به مخلوقات قبل از خود و هم جنس و مثل خود نداشتند.[۴] همچنین مراتب زندگی را انکار ناپذیر و زندگی انسانی را بالاترین مرتبه آن می‌دانند و از آن پایین‏‌تر، زندگى حیواناتى است که به زندگى انسان شبیه‌‏تر است و همچنین حیوانات دیگرى که در مراتب پایین‏‌تر از زندگى انسان قرار دارد که هر یک به زندگى انسان نزدیک‌ترند در مرتبه عالى‏‌ترى قرار دارند اما از این اختلاف مراتب زندگى نمى‏‌توان تطور را نتیجه گرفت. [۵]

این بار نیز برای اتمام بحث بخشی از تفسیر مفسّر را نقل می‌کنم: «فرضیه تطور انواع، فرضیه‏‌اى است حدسى، که اساس علوم طبیعى امروز را تشکیل داده، که ممکن است روز دیگر فرضیه‌‏اى قوى جاى آن را بگیرد، چون علم هیچ وقت توقف نمى‏‌کند، و همواره رو به پیشرفت، و دامنه مباحث علمى رو به گسترش است.» [۶]

در پست بعد بازهم سری به تفاسیر خواهیم زد و سایر نظرات را باهم می‌خوانیم.

[۱] . ترجمه تفسیر المیزان، جلد چهارم، صفحه ۲۱۵

[۲] همان، جلد چهارم، صفحه ۲۲۲

[۳] همان، جلد چهارم، صفحه ۲۲۴

[۴] همان، جلد چهارم، صفحه ۲۲۷

[۵] همان، جلد شانزدهم، صفحه ۳۸۳

[۶] همان، جلد شانزدهم، صفحه ۳۸۸